Αναμφισβήτητα ο κοινωνικός αναβρασμός και η τελμάτωση που υφίσταται η Ελλάδα σε πολλούς τομείς, ενόψει της οικονομικής ύφεσης, έχει επηρεάσει πολύ τους πολίτες και τους νέους. Ένας από αυτούς τους τομείς είναι και η εργασία. Η αδυναμία εύρεσης εργασίας είναι ένα μείζον πρόβλημα που πλήττει τον κόσμο τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αρκεί μόνο να αναφερθεί ότι τα ποσοστά ανεργίας στην Ελλάδα στους νέους ηλικίας 15-24 ετών φτάνει στο 52,0%, το οποίο στις νέες γυναίκες φθάνει στο 57,5%.
Από το σχολείο είχαμε την εντύπωση ότι τελειώνοντας την τριτοβάθμια εκπαίδευση θα αποκατασταθούμε κοινωνικοοικονομικά και θα έχουμε καλύτερες απολαβές και κατ’επέκταση και ποιότητα ζωής. Μπαίνοντας στο Πανεπιστήμιο, ΤΕΙ ή σε κάποια σχολή οι νέοι έχουν προσδοκίες και όνειρα που θέλουν να υλοποιήσουν ούτως ώστε να αξιοποιήσουν το πτυχίο και τα προσόντα που έχουν λάβει με πολύ κόπο. Όμως βγαίνοντας στο στίβο της εργασίας και της πραγματικότητας του σήμερα συνειδητοποιούν ότι αυτό που είχαν στο μυαλό τους δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και η αντίληψη αυτή καταρρίπτεται από την στυγνή πραγματικότητα με την οποία έρχονται αντιμέτωποι.
Είναι γεγονός ότι τα περισσότερα επαγγέλματα έχουν κορεστεί και αυτό οφείλεται σε ένα συνονθύλευμα παραγόντων. Καταρχάς, τα περισσότερα Ελληνόπουλα σπουδάζουν και μάλιστα προχωρούν και σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Οι διαθέσιμες θέσεις δεν είναι αρκετές με αποτέλεσμα να μένουν πολλοί εκτός και να σκέφτονται να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό. Επίσης, υπάρχει έλλειψη αξιοκρατίας σε μεγάλο βαθμό, το οποίο σίγουρα δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο της χώρας μας. Δυστυχώς, όλα τα παραπάνω, συμβαίνουν σε κάποιο βαθμό σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο και ειδικά όταν δεν υπάρχουν οικονομικοί πόροι.
Ας αναλογιστούμε ότι οι νέοι είναι το ενεργό δυναμικό και ο μοχλός μιας κοινωνίας, στους οποίους στηρίζεται η ανάπτυξη και εξέλιξη της σε όλα τα επίπεδα και είναι λογικό οι σημερινοί νέοι να βλέπουν δυσοίωνο το μέλλον τους όταν αντιμετωπίζουν συνέχεια εμπόδια και δεν απορροφώνται στο εργατικό δυναμικό της χώρας. Οι νέοι ως απόγονοι και συνεχιστές μια κοινωνίας παίρνουν τη σκυτάλη και την ευθύνη να μεταλαμπαδεύσουν τις αξίες και να συνεχίσουν να αγωνίζονται για τον τόπο τους συμβάλοντας στην ευημερία μιας χώρας. Ωστόσο, φαίνεται ότι αυτή η δυνατότητα των νέων έχει αναχαιτιστεί από την έλλειψη ευκαιριών στην αγορά εργασίας και την εγκατάλειψη της χώρας. Η οικονομική κρίση σε συνδυασμό με την έλλειψη αξιοκρατίας οδηγούν τους νέους να σκέφτονται το εξωτερικό ως τη μόνη διέξοδο, διεκδικώντας μια ευκαιρία για ένα καλύτερο αύριο και μια καλύτερη ποιότητα ζωής και όπως βλέπουμε πολλοί Έλληνες έχουν διαπρέψει στο εξωτερικό και σίγουρα είναι οδυνηρό για αυτούς να είναι μακριά από τον τόπο τους και την οικογένεια τους.
Επιπτώσεις ανεργίας στην ψυχολογία του ατόμου;
Είναι πρόδηλο ότι η ανεργία είναι ένας σημαντικός παράγοντας εμφάνισης καταθλιπτικών συμπτωμάτων για έναν άνθρωπο, ο οποίος είναι δραστήριος και εργατικός. Να διευκρινίσουμε ότι είναι άλλος ο όρος της αεργίας και άλλος της ανεργίας. Η αεργία ορίζεται ως η κατάσταση στην οποία βρίσκεται κάποιος που δεν επιθυμεί να εργαστεί, ενώ η ανεργία είναι η κατάσταση ενός ατόμου, που, ενώ είναι ικανό, πρόθυμο και διαθέσιμο να απασχοληθεί, δεν δύναται να βρει εργασία. Επομένως, γίνεται κατανοητό ότι για έναν άνθρωπο που θέλει να εργαστεί είναι πολύ δύσκολο να κάθεται άπραγος και να μην βρίσκει δουλειά. Όλη αυτή η κατάσταση μπορεί να δημιουργήσει μια απαισιόδοξη αντίληψη των πραγμάτων και την παραίτηση τους να προσπαθούν περισσότερο αν έχουν κάνει επανειλημμένες προσπάθειες, οι οποίες ήταν μάταιες. Πολλοί σκέφτονται ότι έχουν επενδύσει τόσα χρόνια να σπουδάσουν και ότι τελικά δεν εκτιμάται ούτε επιβραβεύεται αυτή η προσπάθεια από την κοινωνία δημιουργώντας τους απογοήτευση.
Ένας άλλος παράγοντας που αναδύεται είναι η ανάγκη για προσωπική εξέλιξη και αυτονόμηση. Είναι εμφανής η αίσθηση αβεβαιότητας για την επαγγελματική αποκατάσταση, κυρίως ενόψει της επικρατούσας κατάστασης στην ελληνική πραγματικότητα. Βλέπουμε μάλιστα πολλούς νέους αλλά και μεγαλύτερους να επιστρέφουν στο πατρικό τους σπίτι και να αισθάνονται πολύ άσχημα που εξαρτώνται οικονομικά από τους γονείς τους.
Συνοπτικά, οι επιπτώσεις της ανεργίας στην ψυχολογία του ατόμου:
– εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων- εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων- έντονο άγχος- έλλειψη ανηδονίας και έλλειψη ευχαρίστησης
– κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών και αλκοόλ
– απομόνωση
– χαμηλή αυτοεκτίμηση
– απαισιοδοξία
– εσωστρέφεια
Τρόποι αντιμετώπισης
Είναι σημαντικό να σκεφτούμε ότι πάντα υπάρχουν και οι δύο όψεις ενός νομίσματος και πέρα από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι και ειδικότερα οι νέοι, όσον αφορά την εύρεση εργασίας υπάρχουν και άλλα πράγματα στη ζωή που μπορεί να τους αποφέρουν χαρά και ευχαρίστηση μέχρι να βρουν εργασία.
Συγκεκριμένα, η οικογένεια φαίνεται να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο ως υποστηρικτικό υπόβαθρο για τις μελλοντικές αποφάσεις των σημερινών νέων. Οι προσδοκίες των γονιών αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα για το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό μέλλον των ατόμων, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι ασκούν καθοριστική επίδραση όχι μόνο στη διαμόρφωση των φιλοδοξιών τους, αλλά και στη λήψη των τελικών επαγγελματικών τους αποφάσεων. Ερευνητικά ευρήματα, δείχνουν ότι η προτροπή της οικογένειας για περαιτέρω σπουδές και επαγγελματική σταδιοδρομία, που αποτελεί έκφραση των προσδοκιών των γονιών, παίζει καθοριστικό ρόλο στις επιλογές και τα επιτεύγματα του ατόμου.
Επίσης, ένας άλλος τρόπος άμβλυνσης των αρνητικών συμπτωμάτων που προκαλεί η αδράνεια της ανεργίας είναι η καταφυγή των νέων στην ενασχόληση με τους με διάφορες δραστηριότητες που δεν κοστίζουν και που είναι εποικοδομητικές για την προαγωγή της ψυχικής τους υγείας. Τέτοιες δραστηριότητες θα μπορούσαν να είναι: το τρέξιμο, η μουσική, οι κοινωνικές και φιλικές συναναστροφές, η ενασχόληση με διάφορες χειρωνακτικές ή πνευματικές εργασίες κ.ά. Αυτό εξαρτάται βέβαια και από την προτίμηση του κάθε ατόμου για το τι τον ευχαριστεί για να αντιμετωπίσει την ανία του.
Τέλος, πρέπει να αναλογιστούμε ότι το φαινόμενο της ανεργίας είναι παγκόσμιο και δεν απασχολεί μόνο τους τους νέους για αυτό και πρέπει να επιδείξουν υπομονή όταν ψάχνουν για εργασία και να μην απογοητεύονται και πέρα από αυτό να συνειδητοποιήσουν δεν ευθύνονται οι ίδιοι για την κατάσταση τους εφόσον προσπαθούν. Ωστόσο, αν παρόλες τις προσπάθειες οι νέοι συνειδητοποιήσουν ότι δεν μπορούν να διαχειριστούν και να ξεπεράσουν τις αρνητικές σκέψεις και τα συναισθήματα που τους προκαλεί η ανεργία τότε είναι σκόπιμο να δουν κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας για την καταπολέμηση του άγχους και της κατάθλιψης που θέτουν σε κίνδυνο την ψυχική τους υγεία και ευημερία. Υπάρχουν βέβαια και διάφορα δημόσια νοσοκομεία που μπορούν να απευθυνθούν για να ζητήσουν βοήθεια από κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας χωρίς να επιβαρυνθούν οικονομικά.
Με εκτίμηση,
Φρροκάι Φ.
