Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία (Cognitive Behavioural Therapy) είναι μια ολοκληρωμένη μορφή ψυχοθεραπείας που αναπτύχθηκε στην Αμερική στις αρχές της δεκαετίας του ’60 από τον ψυχίατρο Aaron T. Beck.

Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία είναι ενεργητική, συνεργατική, βραχεία, δομημένη και προσανατολισμένη στην επίλυση των τρεχόντων προβλημάτων, με ποικίλες εφαρμογές όπως η κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές, οι δυσκολίες προσωπικότητας, τα προβλήματα παιδικής και εφηβικής ηλικίας, η χρήση ουσιών, η παρέμβαση στη κρίση, τα προβλήματα ζεύγους, τα σωματικά προβλήματα, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες, οι ψυχώσεις, τα προβλήματα της τρίτης ηλικίας, η παθολογική ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια κ.α.

Ο θεραπευτής βοηθάει τον θεραπευόμενο μέσω μιας συνεργατικής σχέσης να εντοπίσει τις δυσκολίες του και να τις αντιμετωπίσει, στοχεύοντας στην αλλαγή του τρόπου σκέψης, συναισθήματος και συμπεριφοράς. Παρόλο που η θεραπεία ονομάζεται «γνωσιακή» στην πραγματικότητα δίνει έμφαση στην αλληλεπίδραση πέντε στοιχείων: του περιβάλλοντος, της βιολογικής πλευράς, των συναισθημάτων, της συμπεριφοράς και των γνωστικών διαδικασιών.

Είναι αποτελεσματική ως θεραπεία; Πού θεωρείται πιο κατάλληλη;

H γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία έχει αξιολογηθεί εκτεταμένα και μετρά εκατοντάδες κλινικών ερευνητικών δεδομένων που πιστοποιούν την αποτελεσματικότητά της σε ένα ευρύ φάσμα ψυχικών διαταραχών και σωματικών νόσων. Επίσης, έχει αποδειχθεί αποτελεσματική ως επικουρική θεραπεία της φαρμακευτικής αγωγής σε σοβαρές ψυχιατρικές νόσους όπως η Διπολική Διαταραχή και η Σχιζοφρένεια και σε μια πλειάδα σωματικών/οργανικών ασθενειών. Έχει εφαρμογή σε ατομικό ή ομαδικό πλαίσιο (ατομική / ομαδική θεραπεία), σε προβλήματα ζευγαριών (θεραπεία ζεύγους) ή οικογενειών (οικογενειακή θεραπεία) και σε παιδιά/εφήβους. Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα ψυχοθεραπείας, κατάλληλη για όλες τις ηλικίες, από προσχολικούς ασθενείς έως ηλικιωμένους, ανεξαρτήτως μορφωτικού, οικονομικού και κοινωνικού επιπέδου.

Συγκεκριμένα ενδείκνυται για τα κάτωθι:

• Άγχος και κρίσεις πανικού
• Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή
• Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες 
• Κοινωνική Φοβία
• Αγοραφοβία
• Κατάθλιψη
• Διπολική Διαταραχή
• Διαταραχών πρόσληψης τροφής (Βουλιμία, Νευρογενής Ανορεξία)
• Κατάχρηση ουσιών
• Διαταραχές Προσωπικότητας
• Σεξουαλικά Προβλήματα
• Προβλήματα Σχέσεων
• Υποχονδρίαση
• Χρόνιος Πόνος
• Διαταραχές του ύπνου
• Σωματικά/Οργανικά προβλήματα (Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης, Διαβήτης, Υπέρταση, Καρδιοαγγειακά προβλήματα, Καρκίνος, Ημικρανίες και άλλα χρονια νοσήματα)
• Προβλήματα σε παιδιά και έφηβους
• Προβλήματα σχετικά με Μαθησιακές Δυσκολίες

Πώς λειτουργεί η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία;

Η συλλογιστική της έχει τις ρίζες της στην αρχαιοελληνική στωική φιλοσοφία του Επίκτητου και άλλων στωικών φιλοσόφων και συνδυάζεται με τις προτάσεις σύγχρονων θεωρητικών της ψυχολογίας (Adler, Horney, Alexander, Sullivan), οι οποίες αναλύουν τον κεντρικό ρόλο της προσωπικής νοηματοδότησης, της «μικρο-κοσμοθεωρίας» στην αντίληψη που έχει το κάθε άτομο για τον εαυτό του, τους άλλους, τον κόσμο και την καθοριστική επίδραση που έχει στον τρόπο που βιώνουν και αντιδρούν οι άνθρωποι σε ένα γεγονός.

Οι άνθρωποι όταν βιώνουν ψυχο-πιεστικές καταστάσεις, έντονο στρες ή δυσφορία τείνουν να αναπτύσσουν διαστρεβλωμένο τρόπο σκέψης είτε αφορά τον εαυτό τους είτε τους άλλους.

Η συγκεκριμένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση δίνει έμφαση στον αρνητικό, διαστρεβλωμένο τρόπο σκέψης του ατόμου ο οποίος συντηρεί και εντείνει την δυσκολία.

Ποιος είναι ο στόχος της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας;

Σκοπός της θεραπείας είναι η ύφεση/εξάλειψη της συμπτωματολογίας του θεραπευόμενου και η πρόληψη μελλοντικής υποτροπής. Αυτό επιτυγχάνεται με τον εντοπισμό των προτύπων δυσλειτουργικής σκέψης και συμπεριφοράς, την αλλαγή ή τροποποίηση τους και με την εκμάθηση του θεραπευόμενου σε νέους τρόπους αφομοίωσης των εμπειριών και επίλυσης προβλημάτων.