Η ζωή προχωράει και η εξέλιξη μαζί. Η παγκοσμιοποίηση και η ιλιγγιώδης ανάπτυξη της Τεχνολογίας, όπως είναι το Διαδίκτυο, έχουν φέρει στο προσκήνιο μέσα που έχουν αλλάξει τον τρόπο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης των ανθρώπων, εκμηδενίζοντας τις γεωγραφικές αποστάσεις και κάνοντας τη ζωή μας πιο εύκολη. Τέτοια μέσα αποτελούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ή αλλιώς Social Media), τα οποία εμφανίζονται σε διάφορες μορφές, όπως ιστολόγια, φόρουμς,ιστοσελίδες,όπως Facebook, Twitter, Linkedin, Instagram κ.ά. Φαίνεται, λοιπόν, ότι τα Social Media έχουν εδραιωθεί για τα καλά στην καθημερινότητα μας και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι αυτής, μιας και απασχολούν μικρούς και μεγάλους.
Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν μονοπωλήσει, επίσης, το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών και αποτελούν σημαντικό πεδίο έρευνας, διότι υπάρχει μια παγκοσμίου εμβέλειας χρήση αυτών των μέσων. Για το λόγο αυτό, πολλές φορές αναρωτιόμαστε για τα καλά και τα κακά της επικοινωνίας αυτής. Κάνοντας αναδρομή στο παρελθόν θα δούμε ότι και στην αρχαιότητα είχε δοθεί έμφαση στην ανάγκη του ανθρώπου να κοινωνικοποιείται και να συναναστρέφεται με τους άλλους. Αυτή η ανάγκη του ανθρώπου αποτυπώνεται χαρακτηριστικά και στη φράση του Πλάτωνα “ο άνθρωπος είναι φύσει κοινωνικό όν”.
Είναι έμφυτη και επιτακτική η ανάγκη του ανθρώπου να βιώνει συντροφικότητα, καθώς είναι λογικό ότι μας αρέσει να ανήκουμε σε μια ομάδα και ένα κοινωνικό σύνολο, από όπου αντλούμε δύναμη και υποστήριξη. Στη σύγχρονη εποχή, η νέα πηγή επικοινωνίας και υποστήριξης αποτελούν τα Social Media, τα οποία έχουν συμβάλλει σε αυτή τη διάδραση και έχουν ενισχύσει την επικοινωνία των ανθρώπων με επαναστατικό τρόπο. Ήταν αδιανόητο παλιότερα να σκεφτούμε ότι θα μιλάμε και θα βλέπουμε φίλους και ανθρώπους που ζουν στην άλλη άκρη του κόσμου. Μάλιστα, αυτή η ανάγκη για επικοινωνία του κόσμου φαίνεται και από τη συχνότητα χρήσης των μέσω κοινωνικής δικτύωσης. Να αναφερθεί μόνο ότι το Facebook είναι το δημοφιλέστερο κοινωνικό δίκτυο παγκοσμίως, με περισσότερο από 800 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες.
Τα κοινωνικά δίκτυα προκαλούν προβλήματα ή είναι εποικοδομητικός ο τρόπος επικοινωνίας;
Ωστόσο, επειδή υπάρχουν πάντα δύο όψεις ενός νομίσματος, έτσι και τα Social Media, πέρα από την χρησιμότητα τους δεν είναι τόσο “αθώα” ούτε μπορεί να γίνεται αλόγιστη χρήση, διότι ελλοχεύει ο κίνδυνος να έχουν ολέθριες συνέπειες. Η απάντηση στην ερώτηση αν τα κοινωνικά δίκτυα προκαλούν προβλήματα ή είναι εποικοδομητικός ο τρόπος επικοινωνίας, είναι η εξής: Εξαρτάται! Και εννοώ εξαρτάται από τον τρόπο χρήσης που κάνουμε. Θα αναφέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για να γίνει κατανοητό. Ας υποθέσουμε ότι κάποιος θέλει να πάρει ένα μαχαίρι και να κόψει το ψωμί και ένας άλλος ότι χρησιμοποιεί το μαχαίρι για να σκοτώσει κάποιον. Στην πρώτη περίπτωση φαίνεται ότι δεν βλάπτει κανέναν ο άνθρωπος και χρησιμοποιεί σωστά το αντικείμενο μαχαίρι. Στη δεύτερη όμως, χρησιμοποιεί το μαχαίρι βλάπτοντας κάποιον, το οποίο σαν πράξη από μόνη της είναι επίμεμπτη και καταδικαστέα. Συνεπώς, με το παραπάνω παράδειγμα παρατηρείται ότι ο,τιδήποτε κάνουμε εξαρτάται από τον τρόπο που το χειριζόμαστε. Τα αντικείμενα από μόνα τους δεν είναι επικίνδυνα. Εμείς προσδίδουμε αρνητική έννοια όταν δεν κάνουμε σωστή χρήση. Η μεγαλύτερη αρετή είναι ό,τι κάνουμε στη ζωή μας να διέπεται από σύνεση και μέτρο.
Πιο αναλυτικά, στα θετικά στοιχεία της κοινωνικής δικτύωσης συγκαταλέγονται: η κοινωνικοποίηση, η συνομιλία των ανθρώπων, η επικοινωνία των ανθρώπων που βρίσκονται μακριά σε διαφορετικές χώρες, η αναζήτηση νέων ευκαιριών για θέση εργασίας, η συμμετοχή και ένταξη σε διάφορες κοινωνικές ομάδες, η εύρεση φίλων και συντρόφων, η ενημέρωση και μετάδοση πληροφοριών ανά τον κόσμο, η καταπολέμηση της μοναξιάς και της ανίας κ.ά.Όμως, τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτα να ανησυχούμε για το όταν πρόκειται για τους εφήβους και τα social media. Οι ανησυχίες είναι πραγματικές: παραβίαση της ιδιωτικής ζωής, η ρητορική μίσους, η εικόνα του σώματος. Και εμείς δεν θα ξέρουμε για πολύ καιρό πως η αμεσότητα της ψηφιακής επικοινωνίας μπορεί να διαμορφώσει τις διαπροσωπικές σχέσεις και τις κοινωνικές δεξιότητες. Επίσης, άλλες αρνητικές επιδράσεις των κοινωνικών δικτύων είναι ότι μπορούν να αποβούν “μοιραία”, εφόσον αποκτήσουμε εξάρτηση (InternetAddiction), που αποτελεί και νεοεισαχθέντα μορφή εξάρτησης ή χρησιμοποιούμε τα μέσα αυτά για εκφοβισμό (cyberbullying).
Πολλοί άνθρωποι έχουν την εσφαλμένη αντίληψη ότι με το να κάνουν συνέχεια καινούργιους “διαδικτυακούς” φίλους ότι συνάπτουν και ουσιαστικές φιλίες και όταν συνειδητοποιήσουν την στυγνή πραγματικότητα μπορεί να πέσουν σε κατάθλιψη. Ένα άλλο αρνητικό στοιχείο είναι ότι πολλές φορές οι άνθρωποι βγαίνουν με άτομα που γνωρίζουν μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και αυτό εγκυμονεί πολλούς κινδύνους. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με ποιούς μιλάμε και ποιούς εμπιστευόμαστε. Ακόμη, η έκθεση των μικρών παιδιών στα social media έχει αυξήσει τα κρούσματα παιδικής πορνογραφίας και παιδοφιλίας. Οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μην αψηφούν αυτά τα δεδομένα, διότι μπορεί να θέσουν τα παιδιά τους σε κίνδυνο όταν βλέπουν οι πάντες τις φωτογραφίες των παιδιών τους. Άλλο αρνητικό χαρακτηριστικό αποτελεί η ενίσχυση της ζήλειας των “φίλων” και της αύξησης των “κοινωνικών σχολίων”.
Είναι γεγονός ότι όλοι οι άνθρωποι που μας περιβάλλουν δεν χαίρονται πάντα για τις επιτυχίες ή την ευτυχία μας και για αυτό θα πρέπει να ξεχωρίζουμε ποιοί είναι πραγματικά αυτοί που ενδιαφέρονται για να μπορούμε να μοιραζόμαστε προσωπικές στιγμές και προσωπικά δεδομένα. Ένα άλλο αρνητικό είναι ότι τα παιδιά δεν κάνουν σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας και ξεχνούν να γράφουν σωστά (greeklish), πράγμα που μπορεί να οδηγήσει στον αφανισμό της ελληνικής γλώσσας.
Τέλος, το πιο σημαντικό αρνητικό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ότι παραβιάζονται ερήμην μας προσωπικά δεδομένα και γίνεται άρση του απορρήτου των πληροφοριών από τους hacker.Για τη γενιά των νέων στην εφηβεία τους σήμερα, τα social media είναι τόσο περίπλοκα συνυφασμένα στον ιστό της ζωής τους, που πραγματικά δεν ξέρουν πως θα ήταν η ζωή χωρίς αυτά. Όταν ληφθούν όμως υπόψη όλα τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία και οι χρήστες, μικροί και μεγάλοι, είναι επιφυλακτικοί και συνειδητοποιημένοι για το τι μοιράζονται και ποιοί είναι οι αποδέκτες του περιεχομένου, τότε δεν θα υπάρχει πρόβλημα. Αυτή άλλωστε η προσοχή που πρέπει να επιδείξουμε συμβαίνει και στην καθημερινή μας ζωή και πέρα από αυτό η τεχνολογία εξελίσσεται και δεν μπορούμε να μένουμε πίσω ασχολούμενοι με παρωχημένους τρόπους επικοινωνίας που καθιστούν αδύνατη την επικοινωνία μας με τους άλλους.
Με εκτίμηση,
Φρροκάι Φ.
